De Koude Kalkoen

Vroege Vogels

Appelspintkever doet het op een exoot

door Reageer

De appelspintkever.
Hij heeft Amerikaanse vogelkers aangetast in Noord-Limburg.
Dat is fijn want we houden niet van Amerikaanse vogelkers.
En het is bijzonder omdat inheemse kevers het normaal niet *doen* op een exoot.

Henny Radstaak pulkt met Leen Moraal van Alterra aan de bast van een Amerikaanse vogelkers en laat zich door de ontdekker Ger Frenken wijzen hoe je kunt zien dat de appelspintkever er is geweest.
Een gang met uitlopers. Omdat de moederkever een gang graaft en aan de zijkanten wel 60 eitjes kan leggen. Die verpoppen, de larven vreten zich via eigen gangen naar buiten, maken uitvlieggaatjes en gaan op zoek naar een nieuwe waardplant.

Het lukt niet bij elke Amerikaanse vogelkers. Hij moet zich beroerd voelen, oud zwak misselijk te droog te nat.
“Mooi,” vindt de verslaggever, “dat de dood weer ander leven voortbrengt.”
Terwijl hij staat te filosoferen pulkt Moraal nog even verder. Met succes.
“Kijk! Zie je!” Loep erbij, dood exemplaar, lijfje een beetje kapot.

De wetenschapper neemt hem mee.
Want: “Er zijn maar weinig mensen die zo’n kevertje in huis hebben.”
In het potje dus. “Voor de wetenschap!” roept Henny Radstaak uit.
Ja, ja. Maar Leen Moraal vindt het eigenlijk gewoon hartstikke leuk.

Ik ook.
Acht minuten boeiend praten (en reportage maken) over een verre van aaibaar insect van 4 millimeter – knap!

(foto: Henny Radstaak)

Eigenwijze slak maakt wereldreis

door Reageer

In de maag van bergeenden meevliegende wadslakjes.

Veldbioloog Casper van Leeuwen neemt Joost Huijsing mee naar de Mokbaai op Texel en peurt de diertjes uit bergeendenpoep.
Wat nog niet meevalt want de slakjes zijn minuscuul klein. En héb je ze eenmaal, dan weet je nog niet of ze leven.

Terwijl de verslaggever opgewekt klaagt over weer en wind en regen en de bioloog poep schraapt vertelt die zijn Verhaal.
De bergeend die minstens 33.000 slakjes per dag moeten eten en dan nog niet voldoende energie heeft genuttigd. Een (klein) deel van die slakjes -1 op honderden- overleeft de tocht door maag en darmen van de eend die wel vijf uur kan duren en wordt uitgepoept.

Curieus maar meer dan dat: zo kan de slak zich verspreiden. Tot wel 300 km ver want een eend-op-stoom vliegt 60-70 km per uur.

Dan: daar zijn ze! Kleine slakjes in hun huisjes. Huisjes die voorkomen dat ze uitdrogen, waarmee ze zich verweren tegen krabben én die ze afsluiten in de eendenmaag tegen de verteringsenzymen.
Hoe te weten of ze leven? “Ze zijn eigenwijs” weet Van Leeuwen. “Dus als je ze in een potje of een aquarium gooit klimmen ze omhoog.” Hij doet ze in een potje en “volgens mij zie ik wat snuitjes bewegen”.

Mooie reportage over mooie minidiertjes die verre reizen (kunnen) maken.
Al is er dan wel een goede kans dat “veel vriendjes” (Van Leeuwen) die méé aan boord zijn gegaan de reis niet overleven.

De frater en de merel

door Reageer

Ja! daar is-ie!
Frater Willibrordus uit De Bilt

Mijn vermoeden wordt bevestigd: al meldt de man een grasspriet of een mus – hij haalt de uitzending.
“Het was nog donker toen ik gewekt werd door de zang van de merel.
Heerlijk om dat weer te horen.”

Dat was alles.
Maar: het was frater Willibrordus dus luister ik met een warm hart en een vol gemoed.
En ik verzin van alles.

Want: hoeft de frater dan niet extreem vroeg op om te bidden?
Of doet hij daar niet meer aan? Aan dat ‘extreem vroeg op’ dan.
Wel aan bidden natuurlijk.

En: wat slaapt hij licht.
Want ik hoor wel wanneer ik wakker word de merel, maar ik word er niet door gewekt.
Of zou de merel zingen direct naast het slaapkamerraam van de frater?

Dóet de merel het er misschien om?
Wetend dat hij overal elders kan zingen maar dan zou hij nooit de Fenolijn halen maar via frater Willibrordus uit De Bilt natuurlijk wél.

Vroege Vogels mét Frater Willibrordus: een feest.
Vroege Vogels zónder Frater Willibrordus: nét niet goed genoeg.

Zwavelvreter mist zure regen

door Reageer

De zwavelvreter is een korstmos dat smult van zwaveldioxide ook bekend als ‘zure regen’.
Tijdens de hoogtij van die zure regen (jaren zeventig en tachtig) genoot het mos van de dampen en veroverde de bossen.
Terwijl andere korstmossen het loodje legden of zeldzaam werden.

Jeannette Parramore zoekt met korstmosonderzoeker Kok van Herk op de kronkelige oude dennen in het bos tussen Den Dolder en Soest naar de zwavelvreter. Daar moet het mos zitten áls het ergens zit.
Waren ooit hele boomstammen erdoor bedekt, nu moet er met een loep naar gezocht.
Zoals Van Herk beeldend beschrijft: “In het verleden moest je blind zijn om ze *niet* te zien, nu moet je met je neus tegen de boomstam.”
Want: weg zure regen betekent ook (grotendeels) weg zwavelvreter.

Fluisterend speurt de deskundige op de stammen. Daar! Een paar sporen.
Een chemisch goedje erop en: de zwavelvreter die eigenlijk bruinbeige is slaat rood uit.
Oh! Wat bijzonder! Wat móói.

Het zijn deze reportages die ik in Vroege Vogels het meest waardeer.
Een aaibaar beestje leuk beschrijven is (bijna) geen kunst aan. Een snoeperig vogeltje evenmin.

Maar de mier en het mos.
Geweldig.

Het mooiste natuurgeluid is voorspelbaar

door Reageer

Veel vrolijk gegiechel van Janine Abbring (ook een natuurgeluid?) tijdens het tussen negen en tien uur aftellen naar wat Nederland het mooiste natuurgeluid vindt.

De poepende rups heeft (sneu, hoor) de top veertig niet gehaald. Een van mijn favoriete geluiden, de snuivende egel, staat op veertig.
“De snuivende egel, ja, wie hóórt dat nou?” vraagt Menno Bentveld zich af.
Iemand met een egelvriendelijke tuin, denk ik. Een van de gasten heeft het ooit gehoord. Hij noemt de egel “een stiekeme bezoeker” die je heel af en toe in de verte in de tuin hoort scharrelen. Maar zien, ho maar.
Zegt die gast.

“Wat is schoonheid, wat is herinnering” en: moeten we het geluid ook in het echt hebben gehoord. Dit ivm de dolfijn wiens geluid de meesten van ons toch alleen kennen uit ‘Flipper’.

Vroege Vogels telt verder naar nr 1 maar wat zo jammer is: vanaf vijf over negen staat de uitslag al op hun site. Merel = 1, branding = 2, nachtegaal = 3, weidevogels (als collectief) = 4 en spinnende kat = 5 (maar is die wel natuur? Nee, vindt een deskundige).

De merel staat ook op 1 bij de meest geliefde vogels dus “daar hebben we ‘m weer!” roept Menno Bentveld uit wanneer zijn hoge notering ook hier wordt “onthuld”.
“Wat zijn we toch voorspelbaar!” lacht Janine Abbring.

Waarmee ze de spijker op de kop slaat.
In meerdere opzichten.