Twee minuten stilte om vrijheid

Het Filiaal begint met het boek Nachttrein naar Lissabon (dat Joris van de Kerkhof altijd al heeft willen lezen maar dat er nog niet van is gekomen) en eindigt met het boek Grote beer, kleine beer. Waarin, denkt hij, “ook iets van vrijheid zit – breed geïnterpreteerd”.
Want dat is het thema: vrijheid. De herdenking op 4 mei maar dan is ruim gezien.
Vrijheid van onderdrukking door anderen maar ook een vanuit jezelf vrije wil.
“U bent zo vrij dat u kunt kiezen om om half zeven ‘s ochtends tien minuten voor te lezen” zegt Joris van de Kerkhof tegen een vrouw die meedoet met de voorleesmarathon in de bibliotheek van Wageningen. En wat is dat decor eigenlijk? “De vrijheid van stulpende witte massa uit vogelkooitjes” beschrijft de meest beeldend sprekende van de Filiaalhouders beeldend.

Zou Maud van de Reijt, schrijfster van “Zestig jaar herrie om twee minuten stilte”, iets willen voorlezen? Nou – alleen uit haar eigen boek. Want net las iemand iets over Zen en das niks gedaan.
Haar boodschap: dat de twee minuten en de herdenking door de tijden heen steeds anders worden geïnterpreteerd en vormgegeven. Nu bv, vertelt Joris van de Kerkhof, gaat hyves twee minuten op zwart. En ook twitter kan stil gaan. “Sites voor jongeren” omschrijft de Filiaalhouder ze. “Hoewel ook oudere mensen twitteren, maar die moderne dingen.”
*grin*
En óver zestig jaar? Dan zal alles nóg anders zijn en Maud van de Reijt is dan 87, lacht ze.
JvdK: “En dan ben ik… ik weet niet of ik er dan nog ben.”

Tussen dit geheel van wijsheden en gefilosofeer en relativisme is daar Gerard de Nijs.
Als 8-jarige jongen het bombardement op Rotterdam meegemaakt. In de hongerwinter met andere kinderen midden in de nacht *op transport* naar het oosten van het land waar wel eten was. Zijn moeder en zijn broertje dood. Getrouwd met een Duitse.
Zijn verhaal komt er kort in flardjes tussendoor.
Mooie flardjes.
En ik wil best vanavond ook treuren om Soedan en Congo en Afghanistan.
Maar zo lang er nog mensen zijn om onze eigen verhalen te vertellen, herdenk ik die eerst.